Tại sao đi xe điện lại dễ say hơn xe xăng?

Mâu thuẫn giữa các giác quan

Theo Tiến sĩ Behrang Keshavarz, chuyên gia nghiên cứu về say tàu xe tại Đại học Toronto, say tàu xe không phải là dấu hiệu của sức khỏe kém mà là một phản ứng sinh lý hoàn toàn bình thường. Tình trạng này xuất hiện khi não bộ tiếp nhận các tín hiệu không thống nhất về chuyển động.

Cụ thể, cơ thể con người định vị trạng thái di chuyển dựa trên ba hệ thống: thị giác, hệ thống thăng bằng trong tai và cảm nhận từ cơ – khớp. Khi các tín hiệu này “lệch pha”, cảm giác say xe sẽ ập đến.

Người ngồi ghế sau thường dễ khó chịu hơn người ngồi ghế trước vì không thể quan sát rõ đường phía trước hay đường chân trời (Ảnh minh hoạ)

Đây là lý do người ngồi ghế sau thường dễ khó chịu hơn do tầm nhìn bị hạn chế, không quan sát được đường chân trời hay diễn biến phía trước. Ngược lại, tài xế hiếm khi bị say vì họ chủ động kiểm soát phương tiện, đoán trước được các khúc cua hay đoạn đường gồ ghề, giúp não bộ dễ dàng đồng bộ hóa các tín hiệu cảm giác.

Vì sao xe điện gây cảm giác “lạ”?

Sự không đồng bộ về giác quan có xu hướng xảy ra thường xuyên hơn trên xe điện do những khác biệt cốt lõi trong vận hành:

Hệ thống phanh tái tạo: Khác với phanh cơ học trên xe xăng, xe điện chuyển động năng thành điện năng để sạc pin khi giảm tốc. Quá trình này có thể diễn ra ngay khi người lái nhả chân ga, tạo cảm giác xe bị “ghì” lại. Với hành khách đang cúi đầu xem điện thoại hoặc không nhìn ra ngoài, sự giảm tốc bất ngờ này dễ gây mất phương hướng.

Gia tốc lớn: Nhiều mẫu xe điện có khả năng tăng tốc rất nhanh. Nếu tài xế chưa quen chân ga, việc tăng – giảm tốc đột ngột sẽ diễn ra liên tục. Lúc này, cơ thể cảm nhận rõ chuyển động nhưng thị giác không theo kịp, dẫn đến buồn nôn và choáng váng.

(Ảnh minh hoạ)

Sự im lặng của động cơ: Một yếu tố quan trọng nhưng ít được chú ý là âm thanh. Động cơ xe điện gần như không phát ra tiếng ồn. Trên xe xăng, tai người vô thức dựa vào tiếng máy để nhận biết xe đang tăng hay giảm tốc. Việc thiếu đi kênh thông tin âm thanh này khiến não bộ khó xử lý cảm giác hơn, đặc biệt với người nhạy cảm.

Ngoài ra, các nhà nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, những chuyển động êm, chậm và đều với tần suất thấp, đặc trưng của xe điện, đôi khi lại khó thích nghi hơn so với các chuyển động nhanh và dứt khoát.

Làm thế nào để giảm bớt cảm giác khó chịu?

Dù không thể ngăn ngừa hoàn toàn, các chuyên gia cho biết hành khách vẫn có thể giảm thiểu nguy cơ say xe bằng một số biện pháp:

Thay đổi thói quen: Hạn chế đọc sách, lướt điện thoại hay dùng máy tính bảng khi xe di chuyển. Việc nhìn vào vật thể cố định trong lúc cơ thể chuyển động là nguyên nhân lớn gây khó chịu. Nên ưu tiên ngồi ghế trước hoặc tự lái xe để giảm chóng mặt.

(Ảnh minh hoạ)

Sử dụng thuốc: Theo Tiến sĩ Behrang Keshavarz, các loại thuốc chống say không kê đơn như dimenhydrinate có thể hữu ích cho các chuyến đi dài. Tuy nhiên, thuốc cần uống trước ít nhất 30 phút và có thể gây buồn ngủ.

Các mẹo nhỏ: Sử dụng kẹo gừng, nước gừng, bấm huyệt P-6 ở mặt trong cổ tay, hoặc mở cửa sổ để hít thở không khí trong lành. Nếu đi đường dài, nên tranh thủ nghỉ ngơi giữa các chặng.